Πόσες φορές έχετε βρεθεί σε μια σχέση που φαίνεται να ακολουθεί το ίδιο προβλέψιμο μοτίβο; Ξεκινάτε με ελπίδα, πιστεύοντας ότι αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Όμως, καθώς περνά ο καιρός, οι ίδιες συγκρούσεις, οι ίδιες απογοητεύσεις επιστρέφουν, σαν να βρίσκεστε σε έναν φαύλο κύκλο. Ίσως πείτε στον εαυτό σας: «Ας δώσω άλλη μια ευκαιρία,» αλλά βαθιά μέσα σας έχετε ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν θα λειτουργήσει. Και κάπως έτσι, χωρίς να το καταλάβετε, σαμποτάρετε την προσπάθεια πριν καν ξεκινήσει.
Αυτή η εσωτερική πεποίθηση ότι «τίποτα δεν θα αλλάξει» μπορεί να μοιάζει με άμυνα, αλλά στην πραγματικότητα γίνεται εμπόδιο. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό φαινόμενο που ονομάζεται αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Όταν πιστεύουμε ότι κάτι θα πάει στραβά, συχνά ασυνείδητα δρούμε με τρόπους που οδηγούν ακριβώς εκεί. Και το πιο παράδοξο είναι ότι αυτή η αποτυχία γίνεται τελικά μια επιβεβαίωση των φόβων μας: «Το ήξερα ότι δεν θα αλλάξει ποτέ.»
Αλλά γιατί υιοθετούμε αυτή τη στάση;
Ο Φόβος της Απόρριψης και το Βάρος του Παρελθόντος
Συχνά, το να πιστεύουμε ότι κάτι θα αποτύχει λειτουργεί ως ένας μηχανισμός προστασίας. Αν αποτύχουμε επειδή το περιμέναμε, η απογοήτευση μοιάζει λιγότερο έντονη. Είναι σαν να φοράμε έναν αόρατο θώρακα που μας προστατεύει από τον πόνο. Όμως, στην πραγματικότητα, αυτός ο θώρακας μας αποξενώνει. Μας εμποδίζει να ζήσουμε πλήρως τη σχέση μας, να εμπιστευτούμε, να δώσουμε ειλικρινά την ευκαιρία στον άλλον αλλά και στον εαυτό μας.
Το παρελθόν συχνά έχει τον τρόπο να κυριαρχεί στις σκέψεις μας. Αν οι προηγούμενες σχέσεις μας ήταν γεμάτες απογοητεύσεις, είναι φυσικό να υποθέτουμε ότι το ίδιο θα συμβεί ξανά. Όμως, κάθε σχέση είναι διαφορετική, όπως διαφορετικοί είμαστε κι εμείς με τον καιρό. Οι εμπειρίες μας διαμορφώνουν, αλλά δεν χρειάζεται να μας ορίζουν.
Πώς Μπορούμε να Σπάσουμε τον Κύκλο
Το πρώτο βήμα για να ξεφύγουμε από αυτό το μοτίβο είναι να συνειδητοποιήσουμε πώς οι σκέψεις και οι πεποιθήσεις μας επηρεάζουν τις πράξεις μας. Πολλές φορές δεν δίνουμε την ευκαιρία στα γεγονότα να εξελιχθούν, επειδή βιαζόμαστε να βγάλουμε συμπεράσματα. Αναρωτηθείτε: «Μήπως οι φόβοι μου μού υπαγορεύουν πώς θα συμπεριφερθώ;»
Στη συνέχεια, δοκιμάστε να αντικαταστήσετε αυτές τις αρνητικές πεποιθήσεις με πιο ρεαλιστικές σκέψεις. Αντί να λέτε: «Δεν θα αλλάξει ποτέ,» πείτε: «Δεν ξέρω αν θα αλλάξει, αλλά είμαι διατεθειμένος να το δοκιμάσω.» Μικρές αλλαγές στη γλώσσα που χρησιμοποιούμε μπορούν να επηρεάσουν βαθιά το πώς βλέπουμε την κατάσταση.
Το Θάρρος να Ρισκάρεις
Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι μια προσπάθεια θα αποδώσει καρπούς. Το να δώσεις, όμως, μια ευκαιρία χωρίς προκαταλήψεις είναι πράξη θάρρους. Χρειάζεται να μάθουμε να ζούμε με την αβεβαιότητα και να αποδεχτούμε ότι ο έλεγχος είναι μερικός. Αυτό μπορεί να είναι τρομακτικό, αλλά ταυτόχρονα είναι και λυτρωτικό. Η αποδοχή του ρίσκου σημαίνει ότι δίνουμε στον εαυτό μας την ελευθερία να ζήσει την εμπειρία, ακόμη κι αν αυτή δεν καταλήξει όπως θέλουμε.
Η αλλαγή ξεκινά με μικρά βήματα. Για παράδειγμα, όταν προκύψει μια διαφωνία, αντί να αποτραβηχτείτε, προσπαθήστε να ακούσετε ενεργά τον άλλον. Ρωτήστε τον πώς νιώθει, χωρίς να βιαστείτε να υπερασπιστείτε τη δική σας θέση. Ή, αν νιώθετε ότι απογοητεύεστε πριν καν ξεκινήσει η συζήτηση, πάρτε μια ανάσα και θυμίστε στον εαυτό σας ότι το αποτέλεσμα δεν είναι ακόμα δεδομένο.
Εργαλεία για μια Νέα Προσέγγιση
Υπάρχουν πρακτικές που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση αυτών των δυσκολιών. Η ενεργός ακρόαση, για παράδειγμα, μας βοηθά να επικοινωνούμε πιο ουσιαστικά. Ακούγοντας τον σύντροφό μας χωρίς να τον διακόπτουμε ή να εστιάζουμε στο τι θα πούμε στη συνέχεια, δημιουργούμε χώρο για αληθινή κατανόηση.
Η τεχνική της «ήπιας εκκίνησης» στις συζητήσεις, όπου αποφεύγουμε κατηγορίες και ξεκινάμε με μια ήπια προσέγγιση, μπορεί επίσης να μειώσει τη σύγκρουση. Αντί να πούμε: «Δεν με στηρίζεις ποτέ,» μπορούμε να πούμε: «Θα ήθελα να νιώθω περισσότερη υποστήριξη σε αυτό που περνάω.»
Επίσης, η ενσυνειδητότητα (mindfulness) είναι ένα ισχυρό εργαλείο που μας επιτρέπει να ζούμε τη στιγμή, χωρίς να αφήνουμε το παρελθόν ή το μέλλον να κυριαρχούν στη σκέψη μας. Μπορεί να είναι τόσο απλό όσο μια συνειδητή αναπνοή όταν νιώθουμε ότι τα συναισθήματα μας παρασύρουν.
Το Μήνυμα της Ελπίδας
Οι σχέσεις δεν είναι ποτέ εύκολες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι προορισμένες να αποτύχουν. Οι προηγούμενες εμπειρίες μας διδάσκουν, αλλά δεν χρειάζεται να μας φυλακίζουν. Αν μπορούμε να δώσουμε στον εαυτό μας και στον άλλον την ευκαιρία να εξελιχθεί, μπορούμε να δούμε κάτι νέο να γεννιέται.
Δεν είναι πάντα εύκολο να βγούμε από το φαύλο κύκλο του φόβου και της απογοήτευσης. Χρειάζεται χρόνος, υπομονή και δουλειά. Αλλά κάθε φορά που επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ρισκάρει, κάνουμε ένα βήμα πιο κοντά στην αληθινή σύνδεση.
Και τελικά, αυτή η σύνδεση είναι που αξίζει.