Η ΔΕΠΥ, δηλαδή η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται, εστιάζουν και διαχειρίζονται την ενέργειά τους. Η διαταραχή αυτή γίνεται ολοένα και πιο γνωστή, καθώς περισσότερα παιδιά και ενήλικες αναγνωρίζονται ως άτομα με ΔΕΠΥ. Παρότι μπορεί να δημιουργεί προκλήσεις στην καθημερινή ζωή, με την κατάλληλη στήριξη και κατανόηση, τα άτομα αυτά μπορούν να ευδοκιμήσουν.
Ένας τρόπος να φανταστούμε τη ΔΕΠΥ είναι να σκεφτούμε έναν εγκέφαλο που δουλεύει με ταχύτητα μεγαλύτερη από την κανονική. Οι άνθρωποι με ΔΕΠΥ συχνά αισθάνονται ότι το μυαλό τους είναι σαν μια τηλεόραση που αλλάζει συνεχώς κανάλια ή σαν ένας αγώνας δρόμου που δεν τελειώνει ποτέ. Αυτό δεν είναι αποτέλεσμα τεμπελιάς ή έλλειψης προσπάθειας, αλλά της μοναδικής τους εγκεφαλικής λειτουργίας.
Πώς εκδηλώνεται η ΔΕΠΥ;
Οι άνθρωποι με ΔΕΠΥ μπορεί να δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Συχνά χάνουν τη σκέψη τους, ξεχνούν οδηγίες ή αποσπώνται από μικρά ερεθίσματα. Ταυτόχρονα, νιώθουν την ανάγκη να κινούνται συνεχώς, σαν να έχουν μια ατελείωτη πηγή ενέργειας που πρέπει να εκτονώσουν. Αυτή η υπερδραστηριότητα συνδυάζεται πολλές φορές με παρορμητικότητα, δηλαδή την τάση να λένε ή να κάνουν πράγματα χωρίς να σκέφτονται πρώτα. Αυτό μπορεί να τους βάλει σε δύσκολες καταστάσεις ή να προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις τους.
Παράλληλα, η οργάνωση και η διαχείριση του χρόνου μπορεί να μοιάζουν με βουνό για άτομα με ΔΕΠΥ. Χάνουν συχνά πράγματα, ξεχνούν υποχρεώσεις ή καθυστερούν να ολοκληρώσουν εργασίες. Αυτές οι δυσκολίες δεν είναι αποτέλεσμα έλλειψης ικανοτήτων, αλλά τρόπου λειτουργίας του εγκεφάλου τους.
Η συναισθηματική πλευρά της ΔΕΠΥ
Η ΔΕΠΥ δεν επηρεάζει μόνο τη συγκέντρωση ή τη συμπεριφορά, αλλά και τον τρόπο που τα άτομα βιώνουν τα συναισθήματά τους. Πολλοί είναι πιο ευαίσθητοι, θυμώνουν ή στενοχωριούνται εύκολα και δυσκολεύονται να διαχειριστούν το πώς νιώθουν. Αυτό μπορεί να τους κάνει να νιώθουν απογοητευμένοι ή να βιώνουν συχνά άγχος, ειδικά όταν αισθάνονται ότι δεν καταφέρνουν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των άλλων.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους με ΔΕΠΥ;
Η κατανόηση είναι το πρώτο βήμα. Όταν αποδεχόμαστε ότι η ΔΕΠΥ δεν είναι επιλογή αλλά τρόπος λειτουργίας του εγκεφάλου, μπορούμε να προσεγγίσουμε τα άτομα αυτά με μεγαλύτερη υπομονή και ενσυναίσθηση. Η οργάνωση της καθημερινότητας είναι εξίσου σημαντική. Η ύπαρξη ρουτίνας, ημερολογίων ή λιστών μπορεί να τα βοηθήσει να διαχειριστούν τις υποχρεώσεις τους πιο αποτελεσματικά. Μικροί, εφικτοί στόχοι τους δίνουν την αίσθηση της επιτυχίας και τους ενθαρρύνουν να συνεχίσουν.
Επιπλέον, οι σύντομες περίοδοι κίνησης ή δραστηριότητες που τους επιτρέπουν να εκτονώσουν την ενέργειά τους μπορούν να βελτιώσουν τη συγκέντρωσή τους. Ειδικοί, όπως ψυχολόγοι ή εργοθεραπευτές, μπορούν να διδάξουν στρατηγικές για τη διαχείριση του χρόνου και των συναισθημάτων, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προταθεί φαρμακευτική αγωγή για τη ρύθμιση της λειτουργίας του εγκεφάλου.
Η θετική πλευρά της ΔΕΠΥ
Παρόλο που η ΔΕΠΥ παρουσιάζεται συχνά ως πρόβλημα, έχει και θετικές πλευρές. Τα άτομα αυτά είναι συνήθως γεμάτα δημιουργικότητα και φαντασία. Βλέπουν τον κόσμο με έναν μοναδικό τρόπο, βρίσκουν λύσεις που οι άλλοι δεν σκέφτονται και συχνά έχουν μια απίστευτη ενέργεια που μπορεί να τους οδηγήσει σε σπουδαία πράγματα. Η κατανόηση και η αποδοχή από το περιβάλλον τους είναι καθοριστικές για να αναδείξουν τα ταλέντα και τις ικανότητές τους.