Ένα από τα πιο συχνά ερωτήματα που δέχομαι από τους θεραπευόμενους είναι τί κάνει ένας ψυχολόγος. Έχω ετοιμάσει μια σύντομη περιγραφή για να απαντήσω σε αυτό.
Τι κάνει ένας ψυχολόγος;
- Αξιολόγηση: Ο ψυχολόγος μπορεί να αξιολογήσει την ψυχική υγεία, τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του ατόμου μέσω επιστημονικών εργαλείων, όπως είναι οι συνεντεύξεις, τα ερωτηματολόγια, και τα ψυχομετρικά τεστ. Αυτή η αξιολόγηση βοηθά στη διάγνωση και στην κατανόηση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το άτομο.
- Συμβουλευτική και θεραπεία: Ο ψυχολόγος δουλεύει με το άτομο σε ένα ασφαλές και εμπιστευτικό περιβάλλον, με στόχο τη διαχείριση και την επίλυση των ψυχολογικών δυσκολιών. Μπορεί να χρησιμοποιεί διάφορες μεθόδους, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η ψυχοδυναμική θεραπεία ή η προσωποκεντρική προσέγγιση, ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου.
- Εκπαίδευση και πρόληψη: Οι ψυχολόγοι βοηθούν στην κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης στρεσογόνων καταστάσεων, με στόχο την πρόληψη ψυχικών διαταραχών ή τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
- Έρευνα: Πολλοί ψυχολόγοι ασχολούνται με την έρευνα και τη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η έρευνα αυτή μπορεί να αφορά ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τις αιτίες της ψυχοπαθολογίας μέχρι την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών μεθόδων.
- Διαφώτιση και εκπαίδευση της κοινότητας: Οι ψυχολόγοι συχνά εμπλέκονται σε δράσεις ευαισθητοποίησης για την ψυχική υγεία και παρέχουν εκπαιδευτικό υλικό στο ευρύ κοινό.
Τι δεν κάνει ένας ψυχολόγος;
- Δεν συνταγογραφεί φάρμακα: Στις περισσότερες χώρες, οι ψυχολόγοι δεν έχουν την αρμοδιότητα να συνταγογραφούν φάρμακα. Αυτό είναι ευθύνη των ψυχιάτρων, οι οποίοι είναι ιατροί με εξειδίκευση στην ψυχική υγεία.
- Δεν δίνει έτοιμες λύσεις: Ο ρόλος του ψυχολόγου δεν είναι να παρέχει «μαγικές» λύσεις ή να λέει στους ανθρώπους τι να κάνουν. Αντίθετα, βοηθά το άτομο να βρει τις δικές του λύσεις, να αποκτήσει επίγνωση και να αναπτύξει τις δεξιότητες που χρειάζεται για να αντιμετωπίζει προκλήσεις.
- Δεν κάνει διαγνώσεις χωρίς τεκμηρίωση: Η διάγνωση είναι μια επιστημονική διαδικασία που απαιτεί προσεκτική αξιολόγηση και επαγγελματική εκτίμηση. Ένας ψυχολόγος δεν βγάζει συμπεράσματα βιαστικά ή χωρίς να έχει την απαραίτητη πληροφόρηση.
- Δεν αντικαθιστά την υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους: Αν και ένας ψυχολόγος μπορεί να παρέχει επαγγελματική υποστήριξη, δεν υποκαθιστά τους στενούς δεσμούς που έχει ένα άτομο με τους κοντινούς του ανθρώπους.
- Δεν κρίνει ή επικρίνει: Η δουλειά του ψυχολόγου δεν είναι να κρίνει ή να επικρίνει τις επιλογές του ατόμου. Αντίθετα, στόχος είναι να προσφέρει ένα ασφαλές και χωρίς επικρίσεις περιβάλλον, όπου ο καθένας μπορεί να εκφράσει τον εαυτό του ανοιχτά.
Αξίζει να προσθέσουμε ότι ο ψυχολόγος λειτουργεί συχνά ως καθρέφτης και συν-εξερευνητής. Αυτό σημαίνει ότι, πέρα από την υποστήριξη, είναι εκεί για να βοηθήσει το άτομο να δει τα συναισθήματά του, τις πεποιθήσεις του και τις συμπεριφορές του πιο ξεκάθαρα, ώστε να αντιληφθεί καλύτερα τον εαυτό του και τις σχέσεις του με τους άλλους. Αυτή η διαδικασία της αυτοπαρατήρησης και αυτογνωσίας είναι ουσιαστική και μπορεί να οδηγήσει σε βαθιά προσωπική ανάπτυξη.
Ένας ψυχολόγος λοιπόν:
- Συνδέεται συναισθηματικά με ενσυναίσθηση αλλά με όρια, κατανοώντας τον ψυχισμό και τις ανάγκες του ατόμου.
- Δεν εμπλέκεται προσωπικά στην κατάσταση του ατόμου, αποφεύγοντας να δει τα πράγματα μέσα από την προσωπική του ματιά.
Ένα άλλο σημείο που αξίζει να υπογραμμίσουμε είναι η διαφοροποίηση του ψυχολόγου από τον «καθημερινό συνομιλητή» ή φίλο. Ενώ η συζήτηση με φίλους ή συγγενείς μπορεί να προσφέρει ανακούφιση, ο ψυχολόγος προσφέρει ένα πιο εξειδικευμένο, δομημένο και ασφαλές πλαίσιο, χωρίς προκαταλήψεις ή προσωπικές απόψεις. Ο ψυχολόγος χρησιμοποιεί τις γνώσεις του για να καθοδηγήσει τη διαδικασία, χωρίς να παρεμβαίνει με προσωπικές απόψεις, και παραμένει ανεπηρέαστος από κοινωνικούς ή οικογενειακούς ρόλους που μπορεί να επηρεάζουν τις προσωπικές σχέσεις.
Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι ψυχολόγοι δεσμεύονται από τον κώδικα δεοντολογίας και το πλαίσιο εμπιστευτικότητας, γεγονός που διασφαλίζει ότι οι συνεδρίες είναι απόλυτα εχέμυθες και προστατευμένες από τα δικαιώματα του θεραπευόμενου. Αυτή η εχεμύθεια είναι θεμελιώδης, επιτρέποντας στο άτομο να μιλήσει ελεύθερα και με ασφάλεια.
Συνοψίζοντας, ο ψυχολόγος δεν είναι μόνο κάποιος που βοηθά στην επίλυση προβλημάτων αλλά και ένας συνοδοιπόρος στην πορεία της αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης. Στόχος είναι να ενισχύσει την ικανότητα του ατόμου να κατανοεί καλύτερα τον εαυτό του και να ζει μια ζωή που ανταποκρίνεται περισσότερο στις αξίες και τις ανάγκες του.