Η καθημερινή πίεση στη δουλειά, οι ατελείωτες υποχρεώσεις και η αίσθηση ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για ξεκούραση μπορεί να οδηγήσουν σε ένα φαινόμενο που πλέον απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους: την επαγγελματική εξουθένωση (burnout).
Αν νιώθεις συνεχώς κουρασμένος, αν η δουλειά που κάποτε σου άρεσε τώρα μοιάζει με αγγαρεία ή αν η απόδοσή σου έχει πέσει, τότε ίσως βιώνεις burnout. Σε αυτόν τον οδηγό θα δούμε πώς να αναγνωρίσεις τα σημάδια, αλλά και τι μπορείς να κάνεις για να το αποτρέψεις ή να το αντιμετωπίσεις.
Τι είναι η επαγγελματική εξουθένωση;
Το burnout είναι κάτι πολύ παραπάνω από απλό εργασιακό άγχος. Είναι μια κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής και ψυχικής εξάντλησης που προκαλείται από παρατεταμένο στρες στη δουλειά. Δεν είναι μια προσωρινή φάση, αλλά μια μακροχρόνια κατάσταση που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία σου.
Οι ειδικοί το περιγράφουν με τρία βασικά χαρακτηριστικά:
- Συναισθηματική και σωματική εξάντληση – Νιώθεις διαρκώς κουρασμένος, ακόμα και μετά από ξεκούραση.
- Αποστασιοποίηση από τη δουλειά – Η εργασία σου φαίνεται αδιάφορη ή ακόμα και ενοχλητική.
- Μειωμένη απόδοση – Δυσκολεύεσαι να συγκεντρωθείς και να είσαι παραγωγικός.
Αν αυτά τα σημάδια σου φαίνονται γνώριμα, ίσως είναι καιρός να κάνεις κάτι γι’ αυτό.
Ποια είναι τα συμπτώματα του burnout;
Η επαγγελματική εξουθένωση δεν εμφανίζεται από τη μια μέρα στην άλλη. Συνήθως, αναπτύσσεται σταδιακά μέσα σε εβδομάδες ή μήνες. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι:
- Χρόνια κόπωση και έλλειψη ενέργειας
- Διαταραχές ύπνου, όπως δυσκολία στον ύπνο ή αίσθημα κόπωσης ακόμα και μετά από αρκετές ώρες ύπνου
- Δυσκολία συγκέντρωσης και μειωμένη αποδοτικότητα στη δουλειά
- Αρνητική στάση απέναντι στη δουλειά ή αίσθηση ότι “τίποτα δεν έχει νόημα”
- Ευερεθιστότητα και ξεσπάσματα θυμού, ακόμα και για μικρά πράγματα
- Σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι, πόνοι στους μυς ή στο στομάχι
Αν νιώθεις έτσι για μεγάλο διάστημα, μην το αγνοείς. Το burnout δεν είναι απλώς μια δύσκολη περίοδος, είναι ένα πραγματικό πρόβλημα που χρειάζεται λύση.
Τι προκαλεί το burnout;
Το burnout συνήθως προέρχεται από μια ανισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων της δουλειάς και της ικανότητάς σου να τις διαχειριστείς. Οι πιο συνηθισμένες αιτίες είναι:
- Υπερβολικός φόρτος εργασίας – Αν έχεις πάρα πολλές ευθύνες και λίγη βοήθεια, το burnout είναι σχεδόν αναπόφευκτο.
- Έλλειψη ελέγχου – Αν νιώθεις ότι δεν έχεις λόγο στις αποφάσεις που σε αφορούν, αυτό μπορεί να είναι εξουθενωτικό.
- Κακό εργασιακό περιβάλλον – Η τοξικότητα στον χώρο εργασίας, οι κακές σχέσεις με συναδέλφους ή η έλλειψη υποστήριξης κάνουν τα πράγματα χειρότερα.
- Απουσία ισορροπίας δουλειάς – ζωής – Αν η δουλειά καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σου, η εξάντληση είναι αναμενόμενη.
Η κατανόηση της αιτίας του burnout είναι το πρώτο βήμα για να το αντιμετωπίσεις.
Πώς μπορείς να προλάβεις ή να αντιμετωπίσεις το burnout;
Το burnout δεν είναι κάτι που απλά “περνάει από μόνο του”. Αν το αγνοήσεις, μπορεί να επιδεινωθεί. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να το προλάβεις ή να το ξεπεράσεις.
1. Θέσε όρια στη δουλειά σου
Μην αφήνεις τη δουλειά να κυριαρχεί στη ζωή σου. Μάθε να λές “όχι” σε υπερβολικές απαιτήσεις και βάλε ξεκάθαρα όρια. Για παράδειγμα, απέφυγε να ελέγχεις emails ή μηνύματα εργασίας εκτός ωραρίου.
2. Φρόντισε τον εαυτό σου
Η σωστή διατροφή, η άσκηση και ο καλός ύπνος είναι πιο σημαντικά από όσο νομίζεις. Ένα υγιές σώμα βοηθά και το μυαλό σου να λειτουργεί καλύτερα, μειώνοντας το άγχος και την κόπωση.
3. Βρες τρόπους να χαλαρώνεις
Μπορεί να είναι ένας περίπατος, ένα βιβλίο, μουσική ή ακόμα και διαλογισμός. Βρες κάτι που σε ηρεμεί και κάν’ το τακτικά.
4. Ζήτα υποστήριξη
Μίλα με φίλους, οικογένεια ή ακόμα και έναν ειδικό αν νιώθεις ότι το βάρος είναι πολύ μεγάλο. Δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσεις το burnout μόνος σου.
5. Αναθεώρησε την εργασιακή σου κατάσταση
Αν νιώθεις ότι η δουλειά σου δεν αλλάζει παρά τις προσπάθειές σου, ίσως είναι η ώρα να σκεφτείς μια νέα επαγγελματική πορεία. Καμιά δουλειά δεν αξίζει την υγεία και την ευτυχία σου.
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι μια σοβαρή κατάσταση που δεν πρέπει να αγνοούμε. Αν νιώθεις ότι τα συμπτώματά της σε αφορούν, κάνε μια παύση και σκέψου τι μπορείς να αλλάξεις. Η δουλειά είναι σημαντική, αλλά η υγεία σου είναι πιο σημαντική.
Θέσε όρια, φρόντισε τον εαυτό σου και μη διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια. Η αλλαγή μπορεί να ξεκινήσει από σήμερα.