Βάλε Όρια: Οι Συμπεριφορές που Δεν Χωράνε στη Ζωή σου

Το ποιες συμπεριφορές δεν πρέπει να ανέχεται κάποιος είναι θέμα προσωπικών ορίων, αξιών και αυτοεκτίμησης, αλλά υπάρχουν ορισμένες γενικές αρχές που αναγνωρίζονται ευρέως. Οι συμπεριφορές που συνήθως δεν είναι αποδεκτό να ανέχεται κάποιος είναι αυτές που παραβιάζουν την προσωπική του ασφάλεια, ελευθερία ή αξιοπρέπεια. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα:

1. Κακοποιητική Συμπεριφορά:

• Λεκτική Κακοποίηση: Προσβολές, υποτίμηση, φωνές ή απειλές.
• Σωματική Κακοποίηση: Βία ή κάθε μορφή σωματικής επίθεσης.
• Συναισθηματική Κακοποίηση: Ενοχές, χειριστικότητα, ή συνεχής κριτική που υπονομεύει την αυτοεκτίμηση.
• Σεξουαλική Κακοποίηση: Παραβίαση σωματικών ορίων ή ανεπιθύμητες σεξουαλικές πράξεις.

2. Έλλειψη Σεβασμού:

• Αγνόηση των συναισθημάτων, των επιθυμιών ή των απόψεών σας.
• Επανάληψη συμπεριφορών που έχετε δηλώσει ότι σας ενοχλούν.
• Υποτίμηση της εργασίας, των επιτευγμάτων ή της προσωπικότητάς σας.

3. Χειριστική Συμπεριφορά:

• Gaslighting: Όταν κάποιος προσπαθεί να σας κάνει να αμφιβάλλετε για την πραγματικότητα ή τη λογική σας.
• Ενοχικότητα: Όταν σας κάνουν να νιώθετε υπερβολική ενοχή για να ελέγξουν τις πράξεις σας.
• Εκμετάλλευση: Όταν κάποιος χρησιμοποιεί την καλοσύνη ή την υποστήριξή σας για προσωπικό του όφελος χωρίς αμοιβαιότητα.

4. Παραβίαση Ορίων:

• Μη σεβασμός στον προσωπικό χώρο, χρόνο ή ιδιωτικότητα.
• Παρέμβαση στις αποφάσεις ή τις σχέσεις σας χωρίς τη συναίνεσή σας.
• Πίεση να κάνετε κάτι που αντιτίθεται στις αξίες σας.

5. Διακρίσεις:

• Ρατσισμός, σεξισμός, ομοφοβία ή άλλες μορφές προκατάληψης.
• Μειωτική συμπεριφορά λόγω φύλου, εθνικότητας, θρησκείας, ή άλλων προσωπικών χαρακτηριστικών.

Πώς να Αντιμετωπίσετε:

1. Θέστε Όρια

Η θέσπιση ορίων είναι το θεμέλιο για υγιείς σχέσεις. Το να θέσετε όρια σημαίνει να δηλώσετε τι είναι αποδεκτό και τι όχι, με σαφήνεια και σεβασμό.

• Πώς να το κάνετε:
  1. Αναγνωρίστε τις συμπεριφορές που σας ενοχλούν ή σας πληγώνουν. Π.χ., «Όταν υψώνεις τη φωνή σου, νιώθω άβολα».
  2. Χρησιμοποιήστε “μη επιθετική επικοινωνία”: Μιλήστε για τα συναισθήματά σας χωρίς να κατηγορείτε. Π.χ., «Χρειάζομαι να μιλάμε ήρεμα για να νιώθω άνετα στη συζήτησή μας».
  3. Να είστε σταθεροί: Αν κάποιος προσπαθεί να αγνοήσει τα όριά σας, επαναλάβετε τα με ψυχραιμία.
• Γιατί είναι σημαντικό: Τα όρια δείχνουν στους άλλους πώς θέλετε να σας συμπεριφέρονται. Επίσης, προστατεύουν τη συναισθηματική σας υγεία.

2. Επικοινωνήστε

Η επικοινωνία είναι το επόμενο βήμα μετά τη συνειδητοποίηση του προβλήματος. Είναι σημαντικό να δώσετε στον άλλον την ευκαιρία να καταλάβει πώς αισθάνεστε.

• Πώς να το κάνετε:

1. Επιλέξτε τη σωστή στιγμή: Μιλήστε όταν είστε και οι δύο ήρεμοι.
2. Εστιάστε στις δικές σας ανάγκες και συναισθήματα. Π.χ., «Όταν καθυστερείς συνεχώς χωρίς να με ενημερώνεις, νιώθω ότι δεν σέβεσαι τον χρόνο μου».
3. Ρωτήστε την οπτική του άλλου: «Πώς το βλέπεις αυτό;» – για να ανοίξετε διάλογο.

• Προκλήσεις: Ο άλλος μπορεί να μην ανταποκριθεί αμέσως θετικά. Είναι όμως σημαντικό να μείνετε ψύχραιμοι και σταθεροί.

3. Αποστασιοποιηθείτε (αν χρειάζεται)

Αν κάποιος συνεχίζει να παραβιάζει τα όριά σας παρά την προσπάθειά σας να επικοινωνήσετε, ίσως χρειαστεί να αποστασιοποιηθείτε.

• Πότε είναι απαραίτητο:

1. Όταν οι προσπάθειές σας να θέσετε όρια αγνοούνται ή αμφισβητούνται.
2. Όταν νιώθετε ότι η συμπεριφορά του άλλου επηρεάζει σοβαρά την ψυχική ή σωματική σας υγεία.

• Πώς να το κάνετε:

1. Μπορεί να είναι σταδιακό: Περιορίστε τις συναντήσεις ή τις συνομιλίες.
2. Ή αποφασιστικό: Αν η σχέση είναι τοξική, απομακρυνθείτε εντελώς. Π.χ., «Χρειάζομαι χρόνο μακριά για να προστατέψω τον εαυτό μου».

• Γιατί είναι σημαντικό: Η αποστασιοποίηση δεν είναι τιμωρία, αλλά ένας τρόπος να προστατεύσετε την ευημερία σας.

4. Ζητήστε Βοήθεια

Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δύσκολο να διαχειριστείτε μόνοι σας τέτοιες καταστάσεις. Ένας έμπιστος φίλος, μέλος της οικογένειας ή επαγγελματίας μπορεί να σας στηρίξει.

• Ποιοι μπορούν να σας βοηθήσουν:

1. Φίλοι/Οικογένεια: Συχνά έχουν εξωτερική οπτική και μπορούν να σας δώσουν δύναμη ή συμβουλές.
2. Επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας: Αν η κατάσταση είναι πολύπλοκη (π.χ., κακοποίηση, σοβαρή τοξικότητα), ένας θεραπευτής μπορεί να σας καθοδηγήσει.

• Πώς να ζητήσετε βοήθεια:

1. Περιγράψτε την κατάσταση με ειλικρίνεια. Π.χ., «Νιώθω ότι δεν μπορώ να χειριστώ αυτή τη συμπεριφορά και θα ήθελα τη στήριξή σου».
2. Αν ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια, εστιάστε σε συγκεκριμένα περιστατικά. Π.χ., «Νιώθω ότι η συμπεριφορά του συντρόφου μου είναι χειριστική, και χρειάζομαι κατεύθυνση για να τη διαχειριστώ».

Πρόσθετες Συμβουλές για Αυτοφροντίδα

• Καλλιεργήστε την αυτοεκτίμησή σας: Υπενθυμίζετε στον εαυτό σας τι αξίζετε και τι επιθυμείτε στις σχέσεις σας.
• Μάθετε να λέτε “όχι”: Η άρνηση δεν είναι εγωισμός· είναι αυτοπροστασία.
• Αφιερώστε χρόνο σε δραστηριότητες που σας γεμίζουν: Αυτό σας βοηθά να διατηρήσετε θετική ενέργεια και αντοχή.

Αν αισθάνεστε ότι μια κατάσταση που αντιμετωπίζετε είναι πολύπλοκη ή συναισθηματικά εξαντλητική, ένας θεραπευτής μπορεί να σας καθοδηγήσει.